L-Iżbilanċ fil-Finanzi tal-Gvern

Minn Osservatur Politiku

Matul din is-sena, kull xahar, il-Gvern kellu żbilanċ fil-finanzi tiegħu. Dan ifisser li d-dħul tiegħu minn taxxi, dazji u sorsi oħra kien inqas mill-ispejjeż li għamel fuq servizzi pubbliċi, infrastruttura, pensjonijiet u ħlasijiet oħra. Sitwazzjoni bħal din, magħrufa bħala defiċit fiskali, mhix xi ħaġa rari, iżda meta tippersisti għal perjodu twil, tista’ toħloq sfidi serji għall-ekonomija ta’ pajjiż.
Il-finanzi pubbliċi huma bħal familja: jekk tonfoq aktar milli ddaħħal, trid tissellef jew tnaqqas l-ispejjeż. Għal gvern, is-self isir permezz tal-ħruġ ta’ bonds jew titoli tad-dejn. Dan jista’ jkun utli biex jiffinanzja proġetti kapitali bħat-toroq jew l-isptarijiet, iżda meta d-defiċit isir rutina, il-pajjiż jibda jakkumula dejn nazzjonali li jkollu jitħallas lura bl-imgħax.
Wieħed mill-fatturi ewlenin wara żbilanċ kontinwu jista’ jkun żieda fl-infiq pubbliku. Pereżempju, jekk il-Gvern jimplimenta skemi ta’ għajnuna soċjali, sussidji jew proġetti kbar ta’ infrastruttura, dawn jistgħu jżidu l-ispejjeż. Fl-istess ħin, jekk l-ekonomija tnaqqas ir-ritmu tagħha, id-dħul mit-taxxi jonqos. Dan joħloq stiwazzjoni ta’ inqas dħul u aktar nefqa, li jwassal għal defiċit.
Madankollu, mhux kull defiċit huwa negattiv. F’ċerti każi, il-Gvern jagħżel b’mod intenzjonat li jonfoq aktar biex jistimula l-ekonomija, speċjalment fi żminijiet ta’ kriżi jew tnaqqis ekonomiku. Dan hu magħruf bħala politika fiskali espansiva, li tista’ tgħin biex jinħolqu impjiegi u jiġi mħeġġeġ l-konsum. L-importanti hu li, meta l-ekonomija tirkupra, il-Gvern jerġa’ jikkontrolla l-infiq u jnaqqas id-defiċit.
Meta żbilanċ bħal dan iseħħ xahar wara xahar, bħalma ġara din is-sena, iqajjem tħassib dwar is-sostenibbilta’ tal-finanzi pubbliċi. L-istituzzjonijiet internazzjonali bħall-Unjoni Ewropea jissorveljaw dawn il-livelli sabiex jiżguraw li d-dejn ma jikbirx wisq meta mqabbel mal-Prodott Gross Domestiku (PGD). Għal Malta, pereżempju, ir-regoli Ewropej jissuġġerixxu li d-defiċit ma jmurx lil hinn minn 3% tal-PGD.
Żbilanċ kontinwu jista’ jkollu wkoll impatti indiretti fuq iċ-ċittadini. Jekk il-Gvern ikollu bżonn jissellef aktar, l-imgħaxijiet jistgħu jogħlew u jinfluwenzaw is-swieq tal-ipoteki u s-self. Barra minn hekk, jekk jidher li d-dejn qed jiżdied b’rata mhux sostenibbli, il-kunfidenza tal-investituri tista’ tonqos, u dan jista’ jaffettwa r-rata tal-kambju jew il-kreditu tal-pajjiż.
Għalhekk, huwa essenzjali li l-Gvern jippjana bil-għaqal. L-iffissar ta’ prijoritajiet ċari, il-ġlieda kontra l-evażjoni tat-taxxa u l-promozzjoni ta’ tkabbir ekonomiku sostenibbli jistgħu jgħinu biex jerġa’ jinħoloq bilanċ. Żbilanċ mhux dejjem ifisser kriżi, iżda meta jsir kostanti, jista’ jnaqqas il-flessibbiltà finanzjarja tal-pajjiż u jillimita l-abbilta’ tiegħu li jirreaġixxi għal sfidi futuri.
Bħala konklużjoni, l-idea li għal xahar wara xahar il-Gvern kellu żbilanċ fil-finanzi tiegħu għandha tiġi meqjusa bħala sinjal ta’ twissija, mhux ta’ paniku. Dak li hu importanti hu kif il-pajjiż jirrispondi u dan jista’ jkun billi jsaħħaħ l-ekonomija, inaqqas nefqa jneffiċjenti u jżomm bilanċ bejn il-ħtiġijiet tas-soċjetà u l-istabbilta’ fiskali.